Kepek Sorununun Derininde Ne Var?
Kepek, saçlı deride pullanma, kaşıntı ve bazen kızarıklıkla seyreden yaygın bir durumdur. Hafif formlarda kendini kepek olarak gösteren bu tablo, ilerlediğinde seboreik dermatite dönüşebilir. Bilimsel araştırmalar, bu durumun temelinde Malassezia türü lipofilik mayaların etkili olduğunu ortaya koymuştur. Özellikle Malassezia globosa, M. furfur, M. restricta ve M. sympodialis gibi türlerin sebumu parçalarken oluşturdukları metabolitlerin cilt bariyerini bozduğu düşünülmektedir.
Aromaterapi Bu Noktada Nasıl Devreye Giriyor?
Bitkisel uçucu yağlar, antimikrobiyal ve antienflamatuar etkileriyle aromaterapi dünyasında uzun süredir değerlendirilmektedir. Özellikle Melaleuca alternifolia (çay ağacı yağı), biberiye, okaliptus, palmarosa ve misket limonu gibi yağlar, kepek ve seboreik dermatite yol açan mikroorganizmalarla savaşta umut verici sonuçlar ortaya koymaktadır.
---
Bilimsel Yayınlar Ne Diyor?
✅ Çay Ağacı Yağı ve Malassezia ile Savaş
2020 yılında yapılan bir in vitro çalışmada, çay ağacı yağı; ketokonazol, mikonazol ve ekonazol gibi antifungal ajanlarla birlikte 54 Malassezia izolatına karşı test edilmiş
ve benzer düzeyde etkinlik göstermiştir. (PMID: 10639388)
TTO ile zenginleştirilmiş amniyotik zar (TOSHAM) içeren topikal uygulamalar, 120 hastada yapılan çalışmada, Malassezia kaynaklı pityriazis versicolor lezyonlarında klasik antifungal ilaç olan tiokonazolden daha etkili bulunmuştur. (PMID: 32162164)
Melaleuca alternifolia’nın uçucu yağı, 22 farklı M. furfur suşu üzerinde yapılan çalışmalarda en etkili ajanlardan biri olarak öne çıkmıştır. (PMID: 9055360, PMID: 9402533)
✅ Diğer Uçucu Yağların Etkisi
Palmarosa yağı, hem planktonik hem de biyofilm formundaki M. furfur üzerine
flukonazolden daha etkili bulunmuş ve aynı zamanda TNF-α düzeylerini azaltarak anti-inflamatuar bir potansiyel sergilemiştir. (PMID: 37935353)
Okaliptus ve çay ağacı yağları, kombine kullanıldığında seboreik dermatitin etiyolojik ajanı olan M. furfur’u baskılamada sinerjik bir etki göstermiştir. Bu etkinin arkasında terpinen-4-ol ve 1,8-sineol gibi bileşiklerin yer aldığı belirtilmiştir. (PMID: 36986428)
✅ Klinik Bulgular Ne Diyor?
14 yaş ve üzeri 126 kişiyle yürütülen randomize plasebo kontrollü bir çalışmada, %5 çay ağacı yağı içeren şampuanın 4 hafta günlük kullanımı sonucunda; kepek, kaşıntı ve yağlanmada anlamlı azalma
saptanmıştır. (PMID: 12451368)
Japonya’da 34 kişiyle yapılan bir başka çalışmada, seramid ve okaliptus içeren bir losyonun seboreik dermatit ve pityriasis capitisli hastalarda 4 haftalık uygulama sonrası cilt semptomlarını belirgin şekilde azalttığı gösterilmiştir. (PMID: 29670385)
---
Sonuç: Bitkisel Güç, Bilimle Buluşuyor
Kepek ve seboreik dermatit, yalnızca kozmetik değil; mikrobiyal denge, inflamasyon ve cilt bariyerinin sağlığı ile doğrudan ilişkili kompleks bir sorundur. Aromaterapide kullanılan uçucu yağlar —özellikle çay ağacı yağı— hem laboratuvar
hem de klinik çalışmalarda kepek oluşumuna neden olan Malassezia türlerine karşı etkinlik göstermiştir.
Bu bilimsel veriler doğrultusunda geliştirilen doğru formülasyonlar, düzenli kullanımla birlikte saç derisinde rahatlama, kepek oluşumunda azalma ve sağlıklı saç gelişimi için destek sunabilir.
---
📚 Kaynakça:
1. Hammer KA, Carson CF, Riley TV. (2000). Antifungal activity of the components of Melaleuca alternifolia (tea tree) oil. PMID: 10639388
2. PMID: 32162164
3. PMID: 9055360
4. PMID: 9402533
5. PMID: 34254910
6. PMID: 29670385
7. PMID: 37935353
8. PMID: 36986428
9. PMID: 12451368